Elektrik Kontağı
Dün televizyonlarda yine elektrik kontağından çıkan bir yangın haberi vardı. Bu günkü yazımda günlük hayatımızda en çok kullandığımız halde, hakkında çok az bilgi sahibi olduğumuz elektrik konusunu yazacağım. Yazıma bir ironi ile başlayacağım. Askere subay elektrik nedir diye sorar. Asker elle tutulmayan, gözle görülmeyen, yaptığı işler ile bildiğimiz ne idüğü belli olmayan bir şeydir demiş. Gerçekten günlük hayatımızın en vazgeçilmezi olmuş olan elektriği tanıyor muyuz? Volt, amper, vat ile ilgili kulak dolgunluğumuz vardır ama üçünün birbiriyle orantısı nedir bilmeyiz. Bir alışveriş merkezinde bir bayanın eşine gösterdiği bir su ısıtıcısı vardı. Bak şekerim bu üç bin vat, suyu çok çabuk ısıtır demişti. Üstüme vazife olmadığı halde araya girdim ve hanım efendi, evinizdeki elektrik tesisatı bu gücü kaldırabilecek mi diye sordum? Bilmem diye yanıtladı. Hemen bir hesap çıkardım. Üç bin bölü iki yüz yirmi eşittir yaklaşık on dört amper yapar. Eğer evinizdeki tesisatta sigortalar on amperlik ise bunu fişini prize taktığınız an sigorta atar. Bir de aynı hatta çalışan başka elektrikli cihazlar var ise ve tesisatınızda norm kablolar kullanılmamışsa hattınız yanar. Evinizde yangın çıkmasına neden olabilir. Bunun için siz en fazla iki bin iki yüz vatlık yani on amper çeken su ısıtıcısını almayı yeğleyin dedim. Önerimi dikkate alarak iki bin iki yüz vatlık bir su ısıtıcısı aldılar. Aldığınız cihazda yalnızca vat ve volt bilgileri varsa vatı voltla böldüğünüzde cihazın çektiği amper ortaya çıkar. Eğer cihazın üzerinde yalnızca volt ve amper bilgisi varsa voltu amper ile çarptığınızda harcadığı vat bilgisi ortaya çıkar. Üç bin vatlık bir su ısıtıcısı saatte üç kilovat elektrik harcar.
Evinize yeni bir elektrikli cihaz aldığınızda cihazın kapağını açmadan önce elektrik kaçağı olabileceğini göz ardı etmeyin. Yeni aldığınız cihaza elinizin üstüyle dokunarak sağlıklı bir test yapın. Yeni bir cihaza kaçak testi yamadan avucuyla tutan birçok insan elektrik çarpmasıyla yaşamlarını yitirmişlerdir. Bir buzdolabının veya her hangi bir elektrikli cihazın kapağını açmak için tuttuğunuzda kasılma yüzünden kapağa yapışıp kalırsınız. Bu da ölüme davetiye olur. Eğer ilk olarak elinizin tersiyle dokunursanız eliniz refleks olarak geri çekilecektir. Bir de şu bilgiyi aklınızdan çıkarmayın. Elektrikte ölüme neden olan ne vat ve ne de voltajdır. Ölüme neden olan tek şey kalbin üzerinden geçen atmış beş mili amperdir. Yani bir amperin binde atmış beşi. Arabalarda motorun çalışmasını sağlayan bujilerdeki ateşleme voltajı on bin volt olmasına rağmen öldürmez. Zira amperi çok düşüktür.
Ben yıllarca televizyon tamirciliği yapmıştım. Defalarca on sekiz, yirmi bin voltla çarpıldım ama ölmedim. Zira tüpteki görüntüyü sağlayan o yirmi bin volttaki akım, yani amper çok düşüktür. Bu nedenle ölüme neden olmaz. Bu konuda dikkat edilmesi gereken elektrikle ilgili bir iş yaparken kesinlikle sol elin kullanılmamasıdır. Ayakkabılar suni kösele veya lastik olmalıdır. Tabanı kösele olan ayakkabılar ölüme neden olabilir.
Evimizde veya işyerimizde kullanacağımız cihazları iyi tanımamız gerekir. Elektrik tesisatımızda kullanılmış olan kablolar kullanacağımız cihazların yükünü taşır mı? Taşıyamazsa hatlar aşırı ısınır ve yangına neden olabilir. Özellikle banyolarda ve mutfaklarda kullanılan ani ısıtmalı cihazlarda çok dikkatli olmak gerekir. Eğer bu tür cihazlar kullanacak olursanız evdeki veya işyerinizdeki tesisatı devre dışı bırakarak özel çekilecek bir hatta bağlattırmanız gerekir. Zira o ısıtıcılar üçüncü kademede yedi bin vat çekerler. Bu da cihazın otuz iki amper çektiğini gösterir. Ani su ısıtan bir cihaz aldığınızda onu mutlaka uzman olan bir elektrikçiye taktırın.
Uzman diyorum. Zira yanlış yapılan bir uygulama felakete bile neden olabilir. Foça’da ünlü bir yazarımız ile komşuyduk. Çok sık birbirimizi ziyarete giderdik. Yine böyle bir gündü. Eşi avizeli bir tavan vantilatörü satın almış ve bir elektrikçi çağırmış tavana taktıracaklar. Takmaya gelen de on dört, on beş yaşlarında bir çocuktu. Her ne kadar bir dubelin otuz beş kilo ağırlığı taşıdığı kabul ediliyorsa da dönen bir cihaz için bu kıstas geçerli değildir. Dubelle tavana asılan bu cihaz dubelden kurtulduğu an kanatlarıyla yaralanmalara, hatta ölüme bile neden olabilirdi. Bu vantilatör burada iyi olmaz taktırmayın diyerek çocuğa ustana taktırmaktan vazgeçtiler dersin dedik ve gönderdik. Daha sonra tavandaki hasır demirlerden birine bağlayarak sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağladım. Konuyu özetlersek elektrikle oyun olmaz. Çok dikkatli olmak gerekir.
Özcan Nevres ozcan.nevres @gmail.com
- Tükeniş - Haziran 24, 2016
- İnönü Krom Satmış - Haziran 24, 2016
- Konu Taksim Meydanı Olunca - Haziran 24, 2016